Misverstanden over Karma

Karma, een woord wat ik steeds vaker hoor in Nederland. Karmapunten scoren, even m’n karma boosten, dat is goed voor je karma! Dit Indische woord wordt steeds meer onderdeel van ons dagelijks taalgebruik, maar snappen we eigenlijk wel wat het betekent? En is onze betekenis hetzelfde als de betekenis die het heeft in India? In dit blog bespreek ik 4 misverstanden over Karma en ik denk dat je verrast zult zijn.

Karma in het Westen

Wanneer mensen het in Nederland hebben over Karma, komt dat vaak terug op een oud Nederlands gezegde: wie goed doet, goed ontmoet. Dus als je goede dingen doet, komen er goede dingen op je af. Ik zet bijvoorbeeld vaak ’s avonds fietslampjes uit van geparkeerde fietsen om zo karmapunten te scoren. Daarnaast gebruiken we ook wel eens “Karma is een bitch!” en daarmee bedoelen we dat het tegenovergestelde ook waar is: doe je slechte dingen, dan komen er slechte dingen op je af. Veel mensen denken dat dit ook de zienswijze is van mensen in India, dit is maar voor een klein deel waar. Karma is daar namelijk een veel groter begrip en Karma terugbrengen naar “wie goed doet, goed ontmoet” doet het begrip flink tekort.

Wat is Karma?

Karma is een ongelofelijk ingewikkeld proces wat ten grondslag ligt aan een compleet ander wereldbeeld dan de onze. De eerste mensen die met het idee van Karma kwamen was het volk van de Indus vallei in het huidige India. Dit volk werden Hindoes (Indus) genoemd. Ze waren nomaden en hadden een rijk palet aan goden die ze vereerden door bepaalde rituelen uit te voeren. Met deze rituelen hoopten ze de goden gunstig te stemmen en als het lukte dan zouden de goden het volk helpen. Uit dit idee kwam voort dat er acties zijn die de goden gunstig stemmen en acties die de goden ongunstig stemmen. Dit was het begin van het idee van karma. Later werd dit idee veel uitgebreiden, zoals je in dit blog zal ontdekken.

Om Karma verder uit te leggen is het tijd om het eerste misverstand aan de kaak te stellen:

Misverstand 1: Karma gaat over wie goed doet, goed ontmoet.

Karma is geen simpele uitwisseling dat wanneer je iets goeds doet, dat je er dan iets goeds voor terug krijgt. Je moet het meer zien dat je acties zijn zoals het planten van zaadjes. Slechte acties planten zaadjes voor ongelukbrengende gebeurtenissen. Goede acties planten zaadjes voor gelukbrengende gebeurtenissen. Deze gebeurtenissen kunnen in je huidige leven gebeuren als gevolg van je eigen acties, maar ook als gevolg van acties uit vorige levens. Karma is namelijk niet gebonden aan het leven dat je nu leeft. Dus als jij nu stomme dingen doet, kan het zijn dat je daar in je volgende leven pas last van zal krijgen.

Karma gaat ook veel verder dan wat wij denken omdat het dus ook heel veel invloed heeft op het proces van reïncarnatie. Als je voornamelijk positief Karma hebt opgebouwd dan krijg je een betere reïncarnatie, heb je slecht Karma opgebouwd dan krijg je een slechtere. Karma is dus heel erg gelinkt aan het concept van wedergeboorte wat wij hier in het Westen denk ik niet per se bedoelen als we zeggen dat we Karma punten gaan scoren. Ik denk hier in ieder geval niet aan wanneer ik weer een fietslampje uitzet.

Nadat het concept Karma ontstond werd duidelijk dat Karma de drijvende kracht is achter het mechanisme van reïncarnatie (samsara). Sinds dat idee duidelijk is geworden, hebben alle Oosterse Filosofieën dezelfde missie gekozen: het stoppen van Karma aanmaken. Zoals ik in mijn vorige blog in deze serie over Oosterse filosofie uitgelegd heb, is reïncarnatie een proces wat mensen in het Oosten willen doorbreken. (check mijn blog over reïncarnatie hier) Als je dat doorbreekt, bereik je verlichting/bevrijding/nirvana/moksa. Reïncarnatie wordt gezien als een wiel waar je niet uit kan ontsnappen, Karma als de kracht die dat wiel draait. Als je het wiel kan stoppen, kan je uit het wiel ontsnappen, dat is het idee van hoe je verlicht kan raken.

Uit het idee om te stoppen met Karma aanmaken zijn heel veel verschillende manieren ontstaan om dat te bereiken. Een van de meest spectaculaire is de manier van de Aghori, de kannibalen van India. Deze groep wilt zich bevrijden van Karma door alles te doen wat als onheilig wordt gezien. Hun gedachtegoed is dat je door normaal te leven Karma blijft aanmaken, dus je kan stoppen met Karma aanmaken als je buiten het normale leven stapt. Je kan Aghori herkennen aan hun “Kapala”, dit is een menselijke schedel en Aghori zijn verplicht om alleen uit een menselijke schedel te eten. Daarnaast eten ze uitwerpselen, vlees van lijken en van alles uit vuilnisbakken en zijn ze zo’n beetje de hele dag stoned, dronken of seks aan het hebben. Niet bepaald waar je dacht dat dit blog over Karma naartoe ging of niet?

Wat ik hiermee duidelijk wil maken is dat Karma onderdeel is van een veel groter idee over hoe de wereld in elkaar zit volgens mensen in India. Door Karma hebben wij invloed op de wereld en tegelijkertijd heeft de wereld daardoor ook weer invloed op ons.

Misverstand 2: Karma gaat om doen.

Het lastige met een andere taal is dat sommige woorden niet een op een te vertalen zijn, zo ook met Karma. In het Nederlands bestaat er niet één woord voor dit principe en daarom kan Karma op heel veel verschillende manieren vertaald worden. Taalkundig gezien is er iets interessants aan de hand met het woord Karma. De grammaticale constructie van het woord kennen wij namelijk niet in het Nederlands. Karma is een werkwoord wat namelijk zowel actief als passief is. In het Nederlands moet je kiezen tussen actief en passief, tussen iets doen en iets laten. Dit geeft Karma twee betekenissen tegelijkertijd: doen en overkomen.

Karma is actief in de zin dat het draait om dingen die je doet die consequenties hebben, tegelijkertijd is Karma passief omdat je dingen zal overkomen door Karma waar je weinig invloed op hebt. Dit klinkt misschien lastig en ik hoop dat het door het volgende voorbeeld wat makkelijker te begrijpen is. Karma is als het groeien van je haar. Is dat iets wat je doet of iets wat je overkomt? Aan de ene kant is het iets wat je doet want zonder jou zou je haar niet groeien, aan de andere kant is het iets wat je overkomt want je kan het niet sturen, je kan het niet stoppen en je kan het niet starten. Het gebeurt gewoon. Hetzelfde geld voor je nagels, je bloed wat rondgepompt wordt en zo nog heel veel dingen. Die zijn als je erover nadenkt allemaal zowel actief als passief. Zo gaat het ook met Karma en daarom wordt Karma ook gezien als een volkomen natuurlijk proces zoals dus het rondpompen van je bloed. Het enige verschil is dat de krachten van Karma gelden voor het hele universum en je haargroei zich beperkt tot jouw lichaam (hopelijk).

Misverstand 3: Karma is overal hetzelfde.

Als er een begrip is waar vrijwel elke stroming in de Oosterse filosofie een andere mening over heeft dan is het wel Karma. De grootste verschillen zijn aanwezig tussen het Boeddhisme, Jaïnisme en Hindoeïsme.

Karma is ontstaan in het Hindoeïsme en hier was er al behoorlijk veel discussie over hoe Karma nou werkt. Je kan Karma namelijk op heel veel verschillende manieren bekijken. Één van de grote discussiepunten was of Karma werkt via intentie of via resultaat. Dus telt het dat je goede bedoelingen had, ook al pakken die misschien verkeerd uit, of telt het alleen als het resultaat goed is. Onder andere ontstonden er door die discussie twee nieuwe nieuwe stromingen uit het Hindoeïsme, namelijk Boeddhisme en Jaïnisme. Boeddhisme stelt dat je intentie is wat telt. Dus als jij mij helpt met de intentie dat je er iets voor terug wilt, dan maak je negatief Karma aan. Jouw intentie is namelijk egoïstisch en dus negatief, hoe goed je me ook helpt. Jaïnisme ziet dat anders, zij stellen dat alleen de resultaten tellen. Dus dat jij me helpt is belangrijker dan jouw intentie. Maar dit zorgt ook voor andere problemen. Als je een Jaïnist tegenkomt in India zal je zien dat deze persoon voor zich uit bezemt en alleen naar de grond kijkt. Een Jaïnist wilt namelijk geen beestjes doden tijdens het lopen, dat maakt slecht Karma aan. Een Boeddhist heeft hier minder problemen mee aangezien je met lopen waarschijnlijk niet de intentie hebt om beestjes te doden. Jaïnisten zijn ook mega veganistisch. Ze eten alleen wat van de bomen valt want ook het doden van planten levert slecht Karma op. Ze zijn dan ook vaak graatmager en leven niet heel lang. Het idee van Karma van de Jaïnisten beperkt zich ook niet tot dit leven, dus als jij bijvoorbeeld een huis bouwt en over 400 jaar stort dat huis in waardoor er gewonden vallen, dan krijg jij daardoor over 400 jaar ineens last van slecht Karma. Als jij dat huis niet had gebouwd, waren er namelijk geen gewonden gevallen! Het resultaat van Jaïnisme is dan ook vaak dat Jaïnisten verhongeren en niet zo veel doen. Karma op basis van resultaat is een lastig werkbaar principe, daarom is Boeddhisme ook zoveel populairder.

Het verschil tussen Boeddhisme en Hindoeïsme in de zin van Karma is iets lastiger uit te leggen. Hier is vooral een discussie gaande tussen wat goed Karma is en wat slecht Karma is en dit komt doordat ze het niet eens zijn over de wet die Karma bepaalt: Dharma. Boeddhisme is hier duidelijk in, er zijn zes basisintenties voor acties. Drie goede intenties: vrijgevigheid, welwillendheid & compassie. En drie slechte intenties: hebberigheid, haat & bedrog. Goede intenties zorgen voor goed Karma, slechte intenties voor slecht Karma. In het Hindoeïsme ligt dit wat moeilijker aangezien er in heel het Hindoeïsme geen overeenstemming is over wat nou precies goed en wat nou precies slecht is. Het Hindoeïsme heeft een tekst die uitlegt wat Dharma (wet) is, die is hierin vergelijkbaar met de bijbel voor de Christenen. Deze tekst heet de Bhaghavad Gita en dit is een verhaal over de god Krishna die de krijger Arjuna uitlegt hoe de Dharma werkt en Hindoeïsten spiegelen hun leven dan ook vaak aan dit verhaal om te ontdekken wat ze nu moeten doen om goed Karma aan te maken. Het is dus niet zo duidelijk als de 10 geboden van het Christendom of de 6 intenties van het Boeddhisme, maar laat daardoor wel veel ruimte over om op basis van de context te bepalen wat goed is en wat slecht.

Misverstand 4: Karma heeft een rechter

Karma verschilt nog op een andere manier van Westers denken en dat is dat Karma geen rechter heeft. In Nederland anno 2017 leven we in een maatschappij die nog heel erg beïnvloed is door het Christendom, ook al geloven minder mensen erin dan vroeger. Nog niet zo heel lang geleden geloofde iedereen in Nederland in het Christendom en dat zorgde ervoor dat het vrij duidelijk was wat goed was en wat niet. God is namelijk de rechter die dat uiteindelijk bepaalt op basis van hoe je hebt geleefd en op basis van het oordeel van God ga je naar de hemel of naar de hel. Toen de wetenschap opkwam, werd het idee van een God voor sommige mensen minder krachtig. God als koning der koningen, als rechter over het leven kreeg door de wetenschap of een andere functie of werd zelfs ontslagen. Maar het interessante wat wel gebeurde is dat het idee van wetten in de wereld werd gehouden. Wetten waar wij ons aan moeten houden, een lat waar wij aan afspiegelen of we wel of niet goed leven, of onze acties nut hebben of niet. We hebben daardoor de rechter ontslagen, maar onbewust de regels voor een groot deel gehouden. Een groot deel van onze cultuur en denkwijze is nog ontzettend Christelijk en daar ben ik zelf pas achter gekomen sinds ik me heb verdiept in deze Oosterse culturen die echt enorm verschillen van onze cultuur.

In het Oosten is altijd anders tegen goden aangekeken dan in het Christendom. In het Christendom is God omnipotent, hij is perfect. De Oosterse goden lijken meer op de oude Griekse goden en zitten vol met kattenkwaad, gekke karaktertrekjes en ze maken behoorlijke fouten. Daarom zijn deze goden niet in staat om op te treden als onafhankelijke rechter die oordeelt over goed en kwaad, ze zijn namelijk zelf nog compleet onder invloed van de processen van goed en kwaad. Zelfs goden staan niet los van de invloed van Karma. Karma wordt dan ook meer gezien als een natuurlijk proces waar je alleen door verlichting aan kunt ontsnappen. Er is dus geen persoon of god die oordeelt over jouw acties en moet besluiten wat er met jou moet gebeuren na dit leven.

Karma in conclusie:

Karma is geen concept van geluk en pech. Het is geen concept beloning en straf. Het is ook geen concept van lotsbestemming of invloed van hogere hand. Karma is een complex natuurlijk proces waar je acties oorzaken zijn voor bepaalde gevolgen, net als een zaadje ergens planten kan zorgen voor het gevolg dat daar ooit een bloem zal bloeien. Iemand kwetsen kan het zaadje planten waardoor de ander jou op een dag ook zal kwetsen. Iemand helpen kan het zaadje planten waardoor iemand jou op een dag ook zal helpen.

Of je nou gelooft in reïncarnatie, goden en wereldbeelden waar alles samenkomt of niet, het mooie van Karma vind ik dat het een mooie morele dimensie toevoegt waarmee je invloed hebt op de wereld. Het is bedoelt om mensen te stimuleren, onbaatzuchtiger te zijn, elkaar te helpen, goed te zijn voor elkaar en voor de wereld waar we in leven. Dat vind ik iets moois.

Groetjes Kai.

P.s. wil je me volgen? Ik ben zeer volgbaar op de volgende plekken: