Tao #2 –
Natuurlijk evenwicht

Vorige week ben ik begonnen mijn uitdaging om elke week een eigen interpretatie te schrijven over de Tao. Vandaag is vers 2 aan de beurt en deze gaat over natuurlijk evenwicht. Dit is voor mij persoonlijk een heel inzichtelijk vers geweest over hoe dingen werken in de wereld. Enjoy 🙂 

Natuurlijk evenwicht in de Tao

Vorige week heb ik een introductie gegeven over de Tao zelf, wat het is, wat je er aan hebt en hoe het gedachtegoed in elkaar zit. Heb je die nog niet gelezen? Dan kan ik je aanraden die eerst te lezen en dan pas verder te gaan met deze, anders snap je er waarschijnlijk geen biet van. Klik hier om deel 1 in de serie over Tao te lezen. Mijn interpretaties komen voort uit het boek van de Nederlandse expert in Chinese Filosofie: Kristofer Schipper. Wil je zijn boek lezen? Hierbij een linkje naar bol.com.

Zoals ik vorige week vertelde haalt de Tao heel veel inspiratie uit de natuur, dus dat we het hier over natuurlijk evenwicht gaan hebben is dus ook niet zo gek. Toch pakken ze hier een onderwerp waar wij vrij weinig bij stil staan. In onze maatschappij wordt het gezien als iets goeds wanneer je focust op wat je wel wilt en dat je dat wat je niet wilt ofwel verslaat ofwel omzeilt. Daarom kunnen we vaak heel lang nadenken over hoe we kunnen bereiken wat we willen en hoe we kunnen voorkomen wat we niet willen. Volgens een Taoïst is dit volstrekt idioot gedrag en totaal onnodig. Wat je wel wilt en wat je niet wilt is volgens de Tao hetzelfde. Als je nu zoiets hebt van: dat is niet zo, dat kan niet! Dan is dit een boeiend stuk voor jou.

Tao #2 – Natuurlijk evenwicht

Ieders begrip van wat mooi is in de wereld houdt verband met wat lelijk is.
Elk besef van wat goed is, komt neer op de kennis van het kwaad, en niets anders.

Iets en niets brengen elkaar voort.
Moeilijk en makkelijk completeren elkaar.
Lang en kort bestaan in verhouding tot elkaar.
Hoog en laag vullen elkaar aan.
Tonen en klanken harmoniseren met elkaar.
Voor en na volgen op elkaar,
in alle eeuwigheid.

Daarom houdt de Wijze zich in zijn daden bij het nietsdoen.
Zonder woorden verspreidt hij zijn leer.
Alle dingen verschijnen, maar zonder zijn initiatief.
Zij handelen, maar zonder zijn steun.
Wanneer alles is volbracht, dan zal hij niet blijven.
Ja! Juist door niet te blijven
gaat hij niet verloren.

Evenwicht

De Tao is geschreven in heel raadselachtige en paradoxale taal. Vooral dit vers is gericht op tegenstellingen waarvan gezegd wordt dat ze bij elkaar horen. Dit is het Chinese concept van evenwicht en dat is wel een beetje anders dan ons concept van evenwicht. Ons concept van evenwicht is dat van een wipwap. Als er evenveel gewicht aan beide kanten hangt, dan zal de wipwap in het midden blijven hangen. Evenwicht is bij ons dus heel erg gekoppeld aan gelijkheid. In de Tao is dit niet zo. Evenwicht gaat hier niet per se over gelijkheid, maar meer over eenheid. Dit onderscheidt wordt straks duidelijker.

Tao #2 – Mijn interpretatie.

Goed & kwaad

Ieders begrip van wat mooi is in de wereld houdt verband met wat lelijk is. 
Elk besef van wat goed is, komt neer op de kennis van het kwaad, en niets anders.

Donald Trump zei afgelopen week nog iets wat veel Taoïsten pissig zou hebben gemaakt. Trump stelde de oorlog tegen IS een oorlog is van goed tegen kwaad. Het ideaal hierin is dat het goed het kwaad zal doen verdwijnen uit de wereld. Volgens de Tao is dat niet mogelijk. Goed en kwaad zijn begrippen die ontstaan in contrast met elkaar. Ik kan alleen weten wat goed is, als ik weet wat kwaad is. Zonder kwaad zou goed dus ook niet bestaan. Die twee dingen staan dus in een onscheidbare relatie met elkaar. Hetzelfde geldt voor mooi en lelijk. Als je niet zou weten wat lelijk is, dan weet je ook niet wat mooi is. Dus hoewel deze twee dingen anders zijn, zijn ze eigenlijk twee kanten van hetzelfde dingen. Je kunt het vergelijken met de twee polen van een magneet, ze zijn anders en doen anders, maar toch zijn ze samen één magneet. Als je de magneet doormidden hakt, zullen bij beide stukken weer een plus- en een min-kant ontstaan. Volgens de Tao kun je dus het kwaad ook niet echt verslaan en je kan dus geen wereld creëren die alleen maar mooi is. Goed ontstaat uit kwaad en kwaad ontstaat uit goed. Er is ook niet echt een volgorde in, ze zijn er simpelweg altijd tegelijkertijd.

Schijnbare tegenstellingen

Iets en niets brengen elkaar voort.
Moeilijk en makkelijk completeren elkaar.
Lang en kort bestaan in verhouding tot elkaar.
Hoog en laag vullen elkaar aan.
Tonen en klanken harmoniseren met elkaar.
Voor en na volgen op elkaar,
in alle eeuwigheid.

Alle dingen die hier genoemd worden, zijn contrastbegrippen. Ze bestaan dus alleen in relatie tot elkaar. Zonder de één bestaat de ander niet. Je zou dus niet weten dat jij iets moeilijk vindt, als er geen dingen zouden zijn die jij makkelijk vindt. De enige reden waarom jij klein of lang bent, is omdat er anderen zijn die langer of kleiner zijn. Al deze dingen zijn relatief. Dit lijkt misschien een open deur, toch heeft dit mij ontzettend geholpen.

Al zo lang als ik me kan herinneren ben ik een pleaser. Ik wil graag leuk gevonden worden, ik wil dat anderen me aardig vinden en ik heb een grote voorkeur voor het positieve. Dat is ook waarom ik in eerste instantie ben begonnen met persoonlijke ontwikkeling, ik dacht dat het me kon helpen om te krijgen wat ik wil en te ontduiken wat ik niet wil. Iedereen in deze business adverteert daar ook mee! “Leef het leven wat je echt wilt!” “Leef je mooiste leven” “Haal het beste uit jouw leven!” “Leer hoe je positief kunt denken!” en ga zo maar door. Ik heb tientallen boeken gelezen, veel seminars gevolgd en veel grote sprekers gesproken en toch leek niemand mij echt te kunnen helpen met bereiken wat ze beloven. Ik merkte dat al die sprekers die het zo enorm goed voor elkaar lijken te hebben net zo menselijk zijn als ik, zij maken ook fouten, zij zijn ook niet alleen maar positief en hen lukt ook lang niet alles. Dit stelde me enorm teleur, want is dit dan allemaal maar show? Kunnen we niet winnen van de ellende?

Dit is wat de Tao me leerde en dat was in het begin echt niet leuk: Nee, we kunnen niet winnen van de ellende. Nee, je kan niet alleen maar positieve dingen meemaken. Nee, je kan niet alleen maar krijgen wat je wilt. En ja, dat is allemaal maar goed ook! Want als er geen contrast was, dan zouden we het niet kunnen ervaren. Je weet pas of je nu een mooi leven leidt, als je eerder een shit leven had. Je weet alleen of je positieve gedachten hebt wanneer je ook negatieve gedachten hebt. Deze tegenstellingen kunnen niet zonder elkaar bestaan. Het is daarom totaal onzinnig om te kiezen voor één van de twee, ze komen alleen in paren. Dus streven naar een puur positief leven, zal je uiteindelijk ongelukkig maken. Streven naar puur positieve gedachten, zal je uiteindelijk een gefrustreerde kop opleveren. Het beste uit je leven willen halen, zal uiteindelijk leiden tot een onvervullend leven. Waarom? Omdat er altijd meer is, het is nooit genoeg en dat weet jij stiekem ook.

Van jongs af aan worden we geleerd dat je moet kiezen. Het is óf het een óf het ander, je kan het niet allebei hebben. Dit is een onzinnig concept. Het komt namelijk samen. In Disney wint het goede altijd van het kwade. De grote fout die wij maken is dat we denken dat Disney hierin realistisch is. Er zijn geen puur slechte mensen en er ook geen puur goede mensen. Ook jij hebt soms wel eens ondeugende en stoute gedachten over iets wat eigenlijk niet mag en dat is top, dat maakt je menselijk.

De Tao leert je hierdoor op te houden met streven naar ideaalbeelden en laat dat nou net een van de grootste problemen van onze maatschappij zijn. Dat Instagram voor de grootste onzekerheid bij jongeren zorgt is dan ook niet zo gek. De hele dag krijg je de mooiste mensen/ervaringen/spullen in de wereld te zien, hierdoor voel je zelf alleen maar dat hoe jij eruit ziet, wat jij meemaakt en wat jij kan betalen niet goed genoeg is. Streven naar een ideaalbeeld, levert alleen maar inferieure levens op. Het evenwicht zal zichzelf herstellen.

Toen ik dit besefte, vielen er veel dingen op z’n plek. Ik kreeg meer inzicht in mijn eigen onzekerheid en hoe dat ontstaan is. Ik merkte dat ik een ideaalbeeld had gemaakt voor mezelf waaraan ik afmat of ik wel goed genoeg was. En ik merkte dat ik een onhaalbaar idee had over mijn leven in de zin dat ik alleen maar gelukkig wilde zijn. Deze wijsheid van de Tao heeft me dit doen inzien, maar tegelijkertijd maakte het me ook weer verward. Ik wist namelijk totaal niet meer wat ik moest doen. Het antwoord van de Tao: Wu Wei.

Wu Wei

Daarom houdt de Wijze zich in zijn daden bij het nietsdoen (Wu Wei). 
Zonder woorden verspreidt hij zijn leer.

Wu Wei is een ontzettend moeilijk begrip. Het kostte mij ongeveer een half jaar om het een beetje te begrijpen en als ik heel eerlijk ben, snap ik het vaak nog steeds niet helemaal. Toch ga ik mijn best doen om met je te delen waar ik nu sta in mijn begrip en wie weet leer ik er tijdens deze reeks zelf meer over. De letterlijke vertaling van Wu Wei is nietsdoen. Een wijs iemand houdt zich in zijn daden bij het nietsdoen. Nu denk je misschien: “Ja hallo! Niets doen?! Moet ik hier dan gewoon een beetje gaan zitten en verwachten dat alles vanzelf goed komt?” Dat was tenminste mijn eerste reactie op Wu Wei! Ten eerste, zitten is ook iets doen. Ten tweede, verwachten dat het goed komt zit weer lekker in die schijnbare tegenstellingen waar we het net over hebben gehad. Het Taoïstische ideaal is niet dat het goed komt, het Taoïstische ideaal is dat je opgaat in de natuurlijke gang van de wereld.

Wat dan wel? Het lastige met Wu Wei, is dat het een grammaticale vorm heeft die wij in het Nederlands niet kennen. Het is namelijk zowel actief als passief. Het is dus zowel iets wat je doet als wat je laat gebeuren en wij zijn geleerd om bij werkwoorden te kiezen voor ofwel actief ofwel passief. Voor de oplettende lezer zal nu duidelijk zijn dan actief en passief ook weer contrastbegrippen zijn en dus weer twee polen van dezelfde magneet. Het is dus een eerlijkere vertaling als we zouden zeggen dat Wu Wei betekent: actief nietsdoen.

De vertaling is weliswaar eerlijker, maar niet minder verwarrend. Hoe kan je nou weer actief nietsdoen? Nou, je doet het al. In de tijd dat jij dit blog aan het lezen bent geweest, heb je constant adem gehaald zonder dat je de hele tijd dacht “adem in, adem uit”, terwijl je adem haalde heb je er ook voor gezorgd dat je bloed rond bleef pompen, dat je lunch verteerd werd, dat je nagels een stukje groeiden, dat je haren door bleven groeien en zo nog heel veel processen die jij wel degelijk aan hebt gestuurd. Toch heb je over al deze processen maar heel weinig controle. Je kunt je adem even inhouden, maar stoppen met ademhalen gaat je niet lukken, dan neemt je lichaam het al lang over. Jij kan er niet voor zorgen dat je haar stopt met groeien, net zo min als dat je dat proces kunt versnellen. Je hoeft er niets voor te doen en toch gebeurt het. Dat is Wu Wei. Wij zijn gewend geraakt om alles te willen fixen met ons denken en ons bewuste denken gaat lineair, je kan maar één gedachte tegelijkertijd denken. Als we ons hele lichaam met ons bewuste denken zouden moeten aansturen dan zouden we gelijk sterven want zoveel tegelijkertijd doen kan je helemaal niet aan. Probeer maar eens 20 dingen tegelijkertijd te onthouden, dat is vaak al lastig, laat staan de duizenden processen die nu in jouw lichaam aan de gang zijn. Met onze fascinatie voor bewust denken, leggen we ons vertrouwen in zo’n beetje het langzaamste stuk van ons brein. De Taoïsten hadden dat al meer dan 2000 jaar geleden al door en besloten meer te vertrouwen op het onbewuste, dat wat vanzelf lijkt te gaan en er helemaal oké mee te zijn lang niet alles bewust te willen begrijpen. Dat is de essentie van Wu-Wei.

Wu-Wei en de buitenwereld

Alle dingen verschijnen, maar zonder zijn initiatief.
Zij handelen, maar zonder zijn steun.

Net heb ik het vooral gehad over hoe Wu-Wei werkt in je eigen lichaam, in de Tao gaat het hier verder op door en stelt dat de buitenwereld net zo werkt. Alles wat je ziet, hoort, ruikt, voelt, proeft verschijnt zonder jouw initiatief. Alles om je heen komt binnen zonder dat jij het bewust naar binnen moet laten komen. Dit laat dus zien dat jouw interactie met de buitenwereld ook zowel actief als passief is. Je doet het en tegelijkertijd overkomt het je.

Het leven en de dood

Wanneer alles is volbracht, dan zal hij niet blijven.
Ja! Juist door niet te blijven
gaat hij niet verloren.

De Tao gaat uit van een cyclisch wereldbeeld. Wanneer je de natuur goed bekijkt, is hier veel voor te zeggen. De seizoenen gaan cyclisch en het leven wisselt ook steeds af tussen leven en dood. Wij zijn vaak als de dood voor de dood. Want dan houdt het op, dan gaan we verloren. Toch stelt de Tao hier het laatste contrastbegrip van het vers voor en dat is dat ook de dood en het leven twee polen van dezelfde magneet zijn. Dood ontstaat uit leven en leven ontstaat uit dood. Dus juist door dood te gaan, leef je. En juist door te leven, ga je dood. Je gaat dus mee in het natuurlijke evenwicht door niet in voor eeuwig in dit leven te blijven, maar door juist niet te blijven, ga je niet verloren. Dit is een gedachtegang met een enorme gelaagdheid en hier gaat de Tao later nog verder op in. Uiteindelijk ben ik hierdoor van mijn doodsangst afgekomen, maar dat is een verhaal voor een andere keer.

De Tao reeks

Bedankt voor het lezen van dit blog in mijn nieuwe reeks over de Tao. Ik hoop dat je dit boeiend vond en dat ik je aan het denken heb mogen zetten. Wil je dit blijven volgen? Ik zal alle blogs op mijn Facebook pagina zetten dus als je die liked dan blijf je automatisch op de hoogte.

Voor nu, proost op het mooie leven!

Groetjes Kai.

P.s. wil je me volgen? Ik ben zeer volgbaar op de volgende plekken: